Select language:

Czy moje dziecko dojrzało do szkoły?

To w jakim stopniu dziecko sobie poradzi w nowej rzeczywistości szkolnej zależy czy jest dojrzałe, inaczej gotowe do podjęcia nauki w klasie pierwszej. Dziecko dojrzałe to takie, które potrafi sprostać wymaganiom stawianym prze program wychowania i nauczania, a więc osiągnęło odpowiedni stopień rozwoju ruchowego, intelektualnego, emocjonalnego i społecznego.

Rozwój każdego dziecka przebiega inaczej. Są dzieci, które osiągają dojrzałość w wieku sześciu, siedmiu lat i takie, które osiągają dojrzałość znacznie później. Na dojrzałość szkolną dziecka wpływa jego indywidualne tempo rozwoju, środowisko w jakim się wychowuje oraz doświadczenie edukacyjne (uczęszczanie do przedszkola). W innej sytuacji jest siedmiolatek, który chodził do przedszkola, gdzie miał okazje bawić się z rówieśnikami i uczyć się reguł panujących w grupie a w innej dziecko chowane tylko w domu. Zatem bardzo dużą rolę w osiąganiu dojrzałości szkolnej przez dziecko odgrywają  rodzice. To oni od początku są tymi, którzy wspierają rozwój swojego dziecka. Dziecko, któremu rodzice poświęcają swój czas-dużo z nim rozmawiają, czytają książki, opowiadają rozmaite historie, kupują gry i zabawki, które są bodźcami dla jego rozwoju, więcej wie o otaczającym świecie, jest lepiej przygotowane do roli ucznia.

 Na co rodzic powinien zwrócić uwagę?

Dojrzałość fizyczna: dziecko dojrzałe fizycznie to takie, które cechuje się odpowiednim wzrostem i wagą, dobrym zdrowiem oraz sprawnością ruchową. Chętnie skacze, biega, potrafi jeździć na rowerze. Jest na tyle rozwinięte fizycznie, że może podołać systematycznemu wysiłkowi, z jakim wiąże się wczesne wstawanie, chodzenie do szkoły, przebywanie w dużej grupie dzieci czy odrabianie zadań domowych. Ważna jest także sprawność ruchowa i opanowanie precyzyjnych ruchów rąk, która umożliwi prawidłową naukę pisania.

Dojrzałość emocjonalna i społeczna: Dojrzały siedmiolatek to taki, który potrafi się odnaleźć w grupie społecznej, jaką jest klasa. Liczy się z potrzebami kolegów, poddaje się pod dyscyplinę i panujące reguły, nawiązuje kontakty z rówieśnikami i współpracuje z nimi przy wykonywaniu rozmaitych zadań. Sam się potrafi ubrać, umyć, jest w znacznym stopniu samodzielny. Jest wytrwały, podejmuje się trudnych i nowych zadań. Umiejętnie kontroluje i panuje nad swoimi emocjami. Umie przyjmować niepowodzenia i godzić się z porażką.

Dojrzałość umysłowa: o dojrzałości siedmiolatka świadczy jego aktywność poznawcza, a więc chęć do uczenia się, zainteresowanie czytaniem, pisaniem i rachowaniem. Ma spory zasób wiedzy o otaczającym go świecie. Potrafi opowiedzieć usłyszaną bajkę, opisać obrazek. Wypowiada się swobodnie, pełnymi zdaniami. W swoich wypowiedziach zwraca uwagą na szczegóły i ich znaczenie dla całości. Potrafi uważnie i ze zrozumieniem słuchać tego, co mówi nauczyciel. Swobodnie i zrozumiale dla otoczenia wyraża swoje myśli, wyciąga wnioski i oceny. Ważną umiejętnością jest posługiwanie się symbolami. Dziecko rozpoznaje cyfry od 1-10 i potrafi liczyć do dziesięciu, a czasem nawet do dwudziestu. W zakresie dziesięciu z użyciem konkretnych przedmiotów oraz z zastosowaniem znaków „+, -, = „ potrafi wykonać proste działania dodawania i odejmowania.

Opisane powyżej ogólne cechy i umiejętności są niezbędne do osiągnięcia dojrzałości do czytania i pisania oraz dojrzałości do uczenia się matematyki. Należy jednak pamiętać, że dziecko rozpoczynające naukę w klasie pierwszej, aby mogło opanować podstawowe wyżej wymienione techniki szkolne tj. czytanie i pisanie oraz umiejętności matematyczne musi charakteryzować się prawidłowym rozwojem funkcji percepcyjno-motorycznych takich jak: sprawność manualna, orientacja przestrzenno-kierunkowa, percepcja wzrokowa i słuchowa oraz koordynacja wzrokowo-ruchowa. 

Sprawny manualnie siedmiolatek ma prawidłowy nawyk trzymania ołówka (chwyt pensetkowy), prawidłowo rysuje linie pionowe, poziome i ukośne. Chętnie wykonuje prace typu: malowanie, wycinanie, wylepianie z plasteliny, wydzieranki z kolorowego papieru. Potrafi samodzielnie się ubrać, umyć, bez problemu wiąże sznurowadła i zapina guziki.

W zakresie orientacji przestrzenno - kierunkowej dziecko jest zorientowane w kierunkach oraz przestrzeni. Stosuje pojęcia: nad, pod, obok, z tyłu, z przodu, wyżej, niżej, w środku, na prawo, na lewo.  Potrafi prawidłowo odwzorować wzór, narysować znaki podobne do liter, rozpoznaje przewidziane programem litery alfabetu i cyfry.  Wskazuje różnice i podobieństwa w obrazkach, układa obrazki z pociętych elementów. Przy kolorowaniu obrazków nie wychodzi poza kontur.

W zakresie percepcji słuchowej potrafi powiedzieć jak brzmi pierwsza i ostatnia głoska w prostych słowach: lato, woda, oko, but, lato, motor. Powtarza prawidłowo dłuższe słowa np. helikopter, kaloryfer. Dokonuje analizy i syntezy słuchowej krótkich i dłuższych wyrazów np. krowa (kro-wa), pole (po-le), kapusta (ka-pu-sta), lal-ka (lalka), za-baw-ka (zabawka), r-o-k (rok), w-ó-z-e-k (wózek). Z łatwością uczy się na pamięć wierszyków itp.

Dokonana charakterystyka jest przykładem modelu  dziecka dojrzałego do podjęcia nauki w szkole, którego rozwój przebiega harmonijnie. Należy jednak pamiętać, że przemiany jakie zachodzą w rozwoju dziecka najczęściej nie postępuję równomiernie. Ważne jest, aby ocenić jak duża jest ta  nierównomierność i w jakim stopniu wpłynie ona na dalszy rozwój i karierę szkolną dziecka.

Jeżeli zauważyli państwo duże braki pewnych cech, umiejętności u waszego dziecka to warto porozmawiać o tym z wychowawcą, pedagogiem szkolnym lub zgłosić się do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Psycholog sprawdzi, czy może ono rozpocząć naukę w klasie pierwszej bez szkody dla swojego rozwoju. Czasem warto pozwolić dziecku rok dłużej pochodzić do zerówki, aby mogło dojrzeć i aby ustrzec je przed porażką na samym progu nauki. Zbyt wczesne posłanie dziecka do szkoły niekiedy źle wpływa na jego rozwój. Niepowodzenia szkolne i trudności mogą podkopać wiarę w siebie, wywołać lęk. Dlatego pamiętajmy, im wcześniej rozpoczniemy właściwą pracę z dzieckiem tym damy mu większe szanse na przeżywanie radości z odnoszonych sukcesów szkolnych.

 

Opracowała: mgr Agnieszka Dudek

 

Literatura:

1.       H. Skibińska, Praca korekcyjno – kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu
i czytaniu, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2001;

2.       B. Wilgocka – Okoń : Gotowość szkolna dziecka 6 – letniego, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 2003; E. Gruszczyk – Kolczyńska, E. Żielińska, Dziecięca matematyka, WSiP, Warszawa 1997