Select language:

Ćwiczenia kształcujące mowę dziecka

Ważną rolę dla kształtowania prawidłowej wymowy odgrywają ćwiczenia oddechowe. Warunkiem ich skuteczności jest dobrze oczyszczony nos. Ćwiczenia oddechowe powinny wdrożyć dziecko do oddychania nosem i prawidłowego oddechu podczas mówienia. Przykładowe ćwiczenia oddechowe to:
- chłodzenie gorącej zupy na talerzu – dmuchanie ciągłym strumieniem
- chuchanie na zmarznięte ręce – dmuchanie (długie)
- wypuszczanie powietrza z balonika – (długie sss)
- parskanie wargami – prr, brr...
- nadmuchiwanie baloników - samogłoski ciągnąć na jednym wydechu – np.: eo, ao, aeo
- liczenie na jednym wydechu
- powtarzanie zdań szeptem.

Ćwiczenia usprawniające mięśnie narządów mowy. Systematyczna gimnastyka artykulacyjna czyli gimnastyka dolnej szczęki, warg, języka i podniebienia miękkiego prowadzi niejednokrotnie do usunięcia prostych wad wymowy, pomaga też skorygować mowę niedbałą, zamazaną, mało wyrazistą. Ćwiczenia można prowadzić w formie zabawowej lub zadaniowej. Należy pamiętać, że mięśnie narządów mowy również ulegają zmęczeniu, a więc ćwiczenia powinny być ograniczone do 5 minut z zachowaniem ich różnorodności i zmienności pracy poszczególnych mięśni (powtórzone około 3-5 razy). Sposób wykonania ćwiczenia powinien być bardzo starannie zademonstrowany, gdyż stanowi to dla dziecka ważny wzór do naśladowania. Przykładowe ćwiczenia to:

 

ćwiczenia języka:
- wysunięty język przesuwać z jednej strony w drugą
- wysuwać język – język wąski i szeroki
- oblizywać górną i dolną wargę (wokół szeroko otwartych ust)
- wysuwać język w linii prostej jak najdalej na zewnątrz, utrzymując go w płaszczyźnie poziomej i chować go jak najgłębiej do jamy ustnej
- przesuwać język po zewnętrznych powierzchniach górnych i dolnych zębów
- dotykać czubkiem języka na zmianę dolnych i górnych zębów przy silnie opuszczonej dolnej szczęce, potem górnych zębów i górnej wargi
- dotykać językiem poszczególne zęby – po kolei
- wykonać kilkakrotnie mlaskanie czubkiem języka

ćwiczenia warg:
- wysunąć wargi do przodu (jak przy samogłosce u), a następnie spłaszczyć cofając kąciki do tyłu (jak przy artykulacji i).
- złączyć wargi płasko
- ułożyć górną wargę na dolną i dolną na górną
- zamknąć usta i przesunąć je w lewo, a potem w prawo
- utrzymać między ustami ołówek
- wprawić usta w drganie
- ssać wargę górną a potem dolną
- cmoknąć
- wciągnąć powietrze zaciśniętymi ustami
- dmuchać na watkę lub kartkę papieru
- gra na grzebieniu
- przytrzymywać wargami kartkę papieru, którą druga osoba usiłuje wyciągnąć

ćwiczenia ruchów dolnej szczęki:
- opuszczanie i unoszenie dolnej szczęki
- przesuwanie dolnej szczęki w lewą stronę, a następnie w prawą
- wykonywanie ruchów żucia (uczestniczą w nich: szczęka, wargi i policzki)
- chwytanie dolnymi zębami górnej wargi

ćwiczenia podniebienia miękkiego:
- powoli wdychać i wydychać powietrze przez nos przy zamkniętych ustach (powtórzyć ćw. z jedną dziurką nosa zaciśniętą)
- wykonać głęboki wdech przez nos i wydech przez otwarte szeroko usta; przy wydechu zaciska się nos
- ziewanie
- gwizdanie; początkowo z zatkanym nosem, później bez zaciskania nosa
- zatrzymanie powietrza w jamie ustnej
- wypowiadać sylaby z głoską „p” na końcu przedłużając zwarcie wargowe, np.: ap, op, up, ep, yp, ip
- wypowiadać sylaby ze spółgłoską „p” na początku: pa, po, pe, pi

 

Opracowała: mgr Katarzyna Komasara

Literatura:
J. E. Nowak: „Wybrane problemy logopedyczne”, Bydgoszcz 1993, WSP
I. Styczek: „Logopedia”, Warszawa 1979, PWN
E. Szykulska: „Rola rodziny w kształtowaniu mowy dziecka”
A. Łada- Grodzicka: „ABC...Program wychowania przedszkolnego XXI wieku” , Warszawa 2000, WsiP